آنچه خواهید خواند
CPU و GPU با فن های خنک کننده عرضه می شوند، اما اگر دمای محیط کیس کامپیوتر به شکل هشداردهنده ای بالا باشد، چیزی را خنک نمی کنند. به همین دلیل فن های کیس مورد نیاز هستند. پس با مقاله راهنمای خرید فن کیس کامپیوتر برای یک انتخاب مناسب همراه باشید.
PC های سفارشی معمولاً کیس های مدرن پیش فرضی هستند که با یک فن بدردنخور عرضه می شوند. این کار تولید کننده از روی خساست نیست، بلکه وظیفه انتخاب پیکربندی فن کیس به عهده کاربر گذاشته می شود. و تحقق این امر برای اطمینان از عملکرد بلند مدت بهینه و قابل اعتماد PC بسیار حائز اهمیت می باشد. بنابراین، در اینجا نحوه انتخاب بهترین فن های کیس برای PCارائه می شود.
لیست پیشنهادات خریداران فن کیس دیجی کالا
چرا یک فن کیس کافی نیست؟
در واقع یک فن به تنهایی برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد رایانه کافی نمی باشد.
بهرحال، خنک نمودن کیس کامپیوتر اندکی پیچیده است. سازنده کیس این کار را به عهده کاربر گذاشته چون رایانه‌های سفارشی نه تنها دارای پیک
ربندی‌های بسیار متفاوت اجزاء هستند، بلکه قرار گیری فیزیکی فن‌های خنک‌کننده نیز در یک مدل نسبت به مدل های دیگر متفاوت است.
عملکرد محاسباتی به طور مستقیم با تعداد واتی که می توان از طریق CPU و GPU عبور داد، متناسب است. بیشتر این نیرو به صورت گرما دفع می شود. در صورتی که نتوان این گرما را به طور موثر از اجزاء رایانه دور کرد، عملکرد کلی رایانه به شدت محدود خواهد شد.
این یک مسئله مهم است زیرا رایانه های تنها داری یک فن کیس از نظر عملکردی از اجاق قابل تشخیص نمی باشند.
بنابراین، انتخاب پیکربندی مناسب فن کیس برای گیمینگ درخشان یا تجهیزات ویرایش ویدیویی تأثیر قابل توجهی بر حد مجاز حرارت موجود دارد. رایانه‌ای با کارکرد خنک امکان دست یابی CPU و GPU به سرعت توربو کلاک بالاتر را داده و در عین حال آنها را برای مدت طولانی‌تری پشتیبانی می کند.
این یک ارتقاء در عملکرد رایگان بدون ورود به دنیای اورکلاک است .
فن کیس چگونه کار می کند؟
آشنایی با ساختار پایه یک فن معمولی کیس کامپیوتر، درک مشخصات و تعیین نوع متناسب با کیس مورد استفاده شما را آسان می کند. در فن های کامپیوتر از طراحی محوری یا گریز از مرکز استفاده می شود. در فن های محوری هوای ورودی و خروجی در امتداد محور چرخشی پره ها خارج می شود، در حالیکه فن های گریز از مرکز هوا را بصورت عمود بر محور چرخش خارج می کنند.
از آنجایی که در رایانه‌های دسکتاپ صرفا” از فن‌های محوری استفاده می شود، در اینجا با نوع دیگر کاری نداریم. یک فن محوری معمولی دارای سه قسمت اصلی می باشد – هاب، تیغه ها و قاب. تیغه و قاب قطعات ساده پلاستیکی هستند، اما هاب گران ترین و مهم ترین اجزا مانند موتور، یاتاقان ها و وسایل الکترونیکی را در خود جای می دهد.
یک فن محوری با به حرکت در آوردن موتور برای چرخش سریع پره ها، باعث ایجاد جریان هوا می شود. حجم جریان هوای تولید شده به سرعت/گشتاور موتور، بازده آیرودینامیکی تیغه ها و عوامل متعدد دیگری بستگی دارد.
در صورتیکه به دنبال فن مناسب کیس هستید، باید بدانید که این قطعات چگونه قیمت و کیفیت آن را تعیین می کنند.
5 مشخصه مهم فن های کیس
بیایید نگاهی به مشخصات مختلف حاکم بر عملکرد فن بیندازیم.
1- جریان هوا و بهینه سازی فشار استاتیک
عملکرد فن توسط دو معیار خاص و متقابل جریان هوا و فشار استاتیک تعیین می شود. جریان هوا میزان هوای جابجا شده توسط فن را در یک زمان معین اندازه گیری می کند که معمولاً بر حسب فوت مکعب در دقیقه (CFM) بیان می شود. هرچه جریان هوای یک فن بیشتر باشد، امکان حرکت حجم بیشتری از هوا وجود دارد، که تأثیر مثبتی بر عملکرد خنک کننده خواهد داشت.
برای خارج کردن هوای گرم از درون کیس، استفاده ازیک فن با جریان هوای بالاتر ایده آل می باشد. در این پیکربندی مسیری که هوا هنگام خروج از کیس طی می کند کاملاً عاری از موانع است. حال تصور کنید که همین فن برای بیرون دادن هوای سرد رادیاتور خنک کننده آبی استفاده شود. این رادیاتور با ساختار پره متراکم خود مقاومت قابل توجهی در برابر جریان هوا نشان می دهد.
یک فن مشابه با جریان هوای بالا در این نقش عملکرد بسیار ضعیفی دارد زیرا مش رادیاتور محدود کننده نیازمند فنی برای ایجاد فشار استاتیک بالاتر به منظور عبور هوا می باشد. چنین فن هایی دارای طرح تیغه های تخصصی هستند که برای کاهش جریان هوا به منظور ارتقاء فشار استاتیکی که بر حسب پاسکال (pa) یا میلی متر آب (mm H2O) اندازه گیری می شود، طراحی شده اند.
به همین نحو، بهتر است فن‌های بهینه فشار استاتیک در موارد محدودی با تراکم اجزای داخلی بالاتر که معمولاً در ساخت‌های کوچک مانند رایانه‌های شخصی mini-ITX دیده می‌شود، به عنوان فن ورودی استفاده شوند. این فن ها برای عبور هوا از طریق رادیاتورهای ضخیم و خنک کننده های هوای CPU با مکش های متراکم پره ها ایده آل هستند.
2- سایز فن
سایز فن های محوری بر حسب میلی متر بیان شده و تقریباً معادل طول قاب یا قطر پره های فن می باشد. سایز فن روی مقدار هوای رانده شده توسط فن تأثیر گذار است و به نوبه خود به دو عامل اصلی مساحت سطح پره ها و سرعت چرخش آنها بستگی دارد.
از نظر فنی فن های بزرگتر باید جریان هوای بیشتری را به دلیل مساحت بیشتر سطح پره ها ایجاد کنند، اما وزن اضافی و کشش آیرودینامیکی، جریان و مصرف انرژی را افزایش می دهند. به همین دلیل فن‌های بزرگتر به گونه ای طراحی می شوند تا با چرخش آهسته‌تر مقدار جریان هوای تقریباً مشابهی را با یک فن کوچکتر در سطوح مصرف برق مشابه ارائه کنند.
از آنجائیکه اکثر فن های کیس در PC ها برای به حداکثر رساندن توان ناشی از هدر فن های استاندارد مادربرد طراحی شده اند، صرف نظر از سایز آنها، وات کل در طیف سایز فن کم و بیش ثابت است. پس تعجبی ندارد که یک فن معمولی 200 میلی متری با حداکثر 800 دور در دقیقه می چرخد تا تقریباً همان مقدار جریان هوایی را که یک فن 120 میلی متری در محدوده 2000 دور در دقیقه کار می کند ارائه دهد.
در نتیجه، فن های بزرگتر به علت سرعت چرخش پایین تر، نسبت به همتایان کوچکتر خود، بی صدا تر هستند. می‌توان فن‌های ویژه‌ای را یافت که با سرعت‌های بالاتر کار می‌کنند، اما این فن‌ها قدرت بیشتری را جذب کرده و به کنترل‌کننده‌های اختصاصی فن با ارائه توان بیشتر نیاز دارند.
3- ضخامت فن
این مورد هم مانند سایز فن بر حسب میلی متر بیان می شود. در فضای کامپیوترهای دسکتاپ، ضخامت فن معمولاً بین 10 تا 40 میلی متر می باشد. یک فن ضخیم‌تر به دلایل مختلف جریان هوای بیشتری را در مقایسه با همتای نازک‌تر خود در همان سایز ارائه می‌کند.
در فن‌های ضخیم‌تر امکان طراحی تیغه‌هایی با زاویه حاده( بین جریان هوا و پره ها ) تندتر وجود دارد، که به آنها اجازه می‌دهد تا در هر چرخش مقدار بیشتری هوا جذب کنند. عمق بیشتر نه تنها سطح مقطع تیغه را افزایش داده، بلکه قاب ضخیم اثر مکش طبیعی فن را نیز بهبود می دهد که به صورت فشار استاتیکی بالاتر ظاهر می شود.
4- انواع یاتاقان
نوع یاتاقان مورد استفاده در فن کیس تعیین کننده هزینه، طول عمر و صدای آن در هنگام کار می باشد.
در ارزان‌ترین فن‌ها از یاتاقان‌های بازویی استفاده می شود که در آن یک شفت فولادی درون بازوی برنجی نرم‌تر می‌چرخد. این یاتاقان ها هنگام شروع استفاده بی صداتر هستند اما با گذشت زمان پر سر و صداتر می شوند. آنها همچنین زودتر و ناگهانی‌تر می شکنند. فن های یاتاقان بازویی تنها در جهت عمودی قابل استفاده هستند. نصب آنها به صورت افقی در جهت بالا یا پایین منجر به خرابی زودهنگام خواهد شد.
در فن یاتاقان دوبل ساچمه ای از یاتاقان های معمولی در امتداد انتهای جلو و عقب شفت استفاده می شود. این طراحی اصطکاک را به میزان قابل توجهی کاهش داده، طول عمر را افزایش و امکان استفاده از فن را در هر جهتی فراهم می‌کند. در اینجا تنها نقطه ضعف افزایش سر و صدا در مقایسه با یاتاقان های بازویی می باشد. در انواع تک یاتاقان از یک یاتاقان بازویی برای انتهای دیگر شفت استفاده می شود که به اندازه انواع یاتاقان دوبل ساچمه ای قابل اعتماد نیستند.
در یاتاقان سیال دینامیک قابلیت اطمینان طراحی یاتاقان ساچمه ای با نویز پائین تکنولوژی یاتاقان بازویی ترکیب شده است. این در اصل یک یاتاقان بازویی اصلاح شده با شیارهای به شکل استخوان شاه ماهی می باشد تا روان کننده را بصورت مؤثری در سراسر سطوح چرخان اعمال کند. در این طراحی نیروهای طبیعی چرخش فن و اثر هیدرواستاتیکی روان کننده برای ایجاد میدان فشاری ترکیب شده و باعث تثبیت قطعات متحرک و حذف اصطکاک می شوند. این فن ها در عین پشتیبانی از همه جهات، بیشترین دوام را نیز دارنند. تنها نقطه ضعف قیمت بالای آنهاست.
با اینحال، یاتاقان‌های دینامیک سیال تنها طرح‌های هیبریدی مبتنی بر یاتاقان‌های بازویی نیستند. در یاتاقان های Maglev Sunon و SSO Noctua نیز این طراحی با کمک آهن‌ربا به منظور تثبیت و کاهش اصطکاک بهبود یافته است. هر دو یاتاقان به علت عمر طولانی و سطح پائین سر و صدای مشهور هستند.
5- PWM و کنترل سرعت فن مبتنی بر ولتاژ
کنترل هوشمند سرعت مبتنی بر ریزپردازنده یکی از مزایای اصلی اتصال فن ها به مادربردهای قدرتمند PC می باشد. بر خلاف فن‌های DC معمول که در آنها تنها از دو سیم یکی برای VCC (برق) و دیگری برای زمین، استفاده می شود ساده‌ترین فن‌های کیس کامپیوتر دارای یک سیم اضافی برای سیگنال سرعت سنج هستند که سرعت چرخش فن را با استفاده از سنسور اثر هال بر روی برد تقویت می‌کند.
این فن های کیس دارای سه پین به کامپیوتر اجازه می دهند به منظور برقراری تعادل مناسب بین خنک کننده و کارکرد بی صدا، سرعت فن را شناسایی کرده و آن را تعدیل نماید. سرعت فن با تغییر ولتاژ در چنین طرح هایی تنظیم می شود. یا اینکه این کار در سرعت های بالاتر عملکرد مناسبی دارد، اما کاهش قابل توجه ولتاژ برای دستیابی به سرعت های پایین تر فن تاثیر منفی بر عملکرد خواهد داشت.
در فن‌های گران‌تر با افزودن یک سیم اضافی برای سیگنال PWM (مدولاسیون پهنای پالس) این مشکل را حل می‌کنند. چنین فن هایی یک ولتاژ ثابت را حفظ می کنند، اما سرعت با روشن و خاموش شدن سریع فن و طی چند بار در ثانیه با استفاده از مدارهای سوئیچینگ فرکانس بالا تغییر خواهد کرد. بدیهی است که پیچیدگی و اجزای اضافی هزینه بیشتری دارند.
قرار گیری بهینه فن ها
اکنون که متوجه نحوه انتخاب فن های مناسب شدید، در اینجا نکاتی در مورد قرار گیری صحیح فن در درون کیس ارائه می شود. مهم ترین قانونی که باید به خاطر سپرد این است که باید از برقراری جریان هوا در سراسر کیس از یک نقطه به نقطه دیگر مطمئن شد.
جهت مهم نیست می توان هوا را از قسمت عقب کیس گرفته و آن را در قسمت جلو بیرون داد و تا زمانی که در حین بازی با هوای گرم مشکلی نداشته باشید، موثر است. تنها استثنا زمانی است که هوا به صورت عمودی هدایت شود. هوای گرم به طور طبیعی بالا می‌آید، بنابراین مبارزه با فرآیند طبیعی همرفت فایده ای ندارد.
با این حال، چیزی که جواب نمی دهد مجبور کردن فن ها برای کار در جهات مخالف با یکدیگر می باشد. این برای فن های خروجی بد نیست، اما اگر دو فن ورودی در طرفین مقابل بدنه قرار داشته باشند، جریان های مخالف هوا با هم برخورد می کنند. جریان متلاطم ایجاد شده باعث به دام افتادن و گردش مجدد هوای گرم در داخل کیس می شود.
همانطور که قبلا شرح داده شد، از فن های بهینه با فشار استاتیک برای بیرون راندن یا جذب هوای رادیاتور استفاده می شود. اگر کیس به خوبی تهویه نشود یا کوچک و/ از درون شلوغ باشد، بهتر است از فن های بهینه فشار استاتیک برای نقاط ورودی هوا استفاده شود. کیس‌های دارای تنفس آسان با روکش‌های مشبک در جلو می‌توانند فاقد فن‌های بهینه جریان هوای ورودی باشند، اما این به ندرت مطلوب است، مگر اینکه فن‌های خروجی کافی داشته باشید.
بهینه سازی فشار هوا
توصیه می شود حداقل از سه فن برای کارهای پر تنش استفاده شود. تعداد فن مورد استفاده برای خروجی و ورودی تعیین کننده پیکربندی فشار هوای مثبت یا منفی درون کیس می باشد.
کیسی که در آن از فن های ورودی بیشتری نسبت به انواع خروجی استفاده می شود، صرفا” به این دلیل که در آن هوای بیشتری به داخل رانده می شود فشار هوای داخلی مثبت را تجربه می کند. فشار هوای اضافی با خروج هوا از هر شکاف و منفذی یک مانعی طبیعی در برابر گرد و غبار ایجاد می کند که یک ویژگی بسیار مطلوب است.
بهرحال، دستیابی به یک تنظیم فشار مثبت همیشه میسر نیست. بهتر است روی خارج کردن گرما از درون کیس هایی با تهویه ضعیف تمرکز شود. برای این منظور فن های خروجی بیشتر برای تنظیم فشار منفی، مورد نیاز می باشند. هرچند با این کار گرد و غبار بیشتری جذب می گردد، اما مطمئناً از گرم شدن بیش از حد قطعات اجتناب می شود.
در مورد بهینه سازی فشار منفی یا مثبت زیاده روی نکنید. در حالت ایده آل بایستی برای حفظ فشار مثبت، تعداد فن های ورودی را با یک سوگیری جزئی نسبت به مصرف متعادل نمود. در پایان، برقراری جریان یکنواخت هوا در داخل کیس از اهمیت بیشتری برخوردار است.
